|
غیبت امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف و دلیل های آن
سید حسن زمانی
غیبت امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف هم به معنی پوشیده بودن او از دیدگان مردم و هم به معنی دیدن امام ولی نشناختن او در روایات بیان شده است.[1][1] امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف از آغاز زندگی، پنهانی می‌زیست؛ و پدر بزرگوارش او را فقط به عده¬ای از یاران خاص نشان داد. با شهادت امام یازدهم علیه السلام، امامت امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف و دوره غیبت صغری به مدت 69 سال شروع شد. ویژگی این دوره ارتباط امام با پیروانش به واسطه چهار نایب خاص بود علیه السلامکه با نام معرفی شده بودند). از سال 329 ه.ق این ارتباط قطع شد، و دوره غیبت کبری علیه السلامبلند مدت) حضرت آغاز شد و تاکنون ادامه دارد.
زمینه سازی برای غیبت
سال‌ها پیش از تولد حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم و پیشوایان معصوم علیهم السلام از غیبت او سخن می‌گفتند. از زمان امام هادی علیه السلام رفت و آمد شیعیان با امام کم شد. اگر کسی با آن حضرت کار داشت به وسیلة نمایندگان حضرت و در برخی موارد از پشت پرده با امام سخن می‌گفت. شیعیان کم کم برای غیبت آماده شده و آموختند که بایستی به عالمان دینی یا وکیلان امام مراجعه نمایند. با شهادت امام حسن عسکری علیه السلام رابطه امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف با مردم قطع نشد و مردم به واسطه نایبان خاص با ایشان در ارتباط بودند. در این دوره علیه السلامغیبت کوتاه مدت) شیعیان به رفت و آمد بیشتر با عالمان دین عادت کرده و برای غیبت بلند مدت حضرت آماده شدند.
غیبت سنت الهی
نهان زیستی و غیبت پیشوایان دین از سنت‌ها و روش¬های خداوند است و در زندگی برگزیدگانی چون: ادریس، الیاس، موسی، عیسی و خضر علیهم السلام اتفاق افتاده است.
امام صادق علیه السلام فرمود:
برای قائم ما غیبتی است که مدت آن طولانی خواهد بود. راوی پرسید: دلیل این غیبت چیست؟ امام پاسخ دادند: خداوند می‌خواهد سنت‌های پیامبران، در پنهان زندگی کردن را در مورد امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف جاری کند.[2]
حکمت غیبت
مطابق روایات دلیل اصلی غیبت چون سری از اسرار الهی است بیان نشده است اما مواردی به عنوان حکمت‌های غیبت مطرح شده است؛
1. همراهی نکردن مردم؛
وقتی مردم ارزش پیامبر و امام را ندانند و دستورهای آنان را انجام ندهند و مخالف گفتار آنان رفتار کنند، خداوند حق دارد او را از مردم بگیرد تا در روزگار پنهان بودنش ارزش او را بفهمند و برای آشکار شدن امام تلاش کنند. مانند ماهی تا وقتی که درون آب است ارزش آب را نمی‌داند ولی وقتی از آب بیرون می‌افتد تازه می‌فهمد چه نعمتی را از دست داده است و برای به دست آوردن آن تلاش می‌کند.
امام محمد باقر علیه السلام فرمود: «وقتی خداوند همراهی و هم نشینی ما را برای گروهی خوش ندارد، ما را از میان آنان برگیرد».[3][3]
2. حفظ جان امام؛
مهمترین دلیل پنهان شدن پیشوایان دین از مردم حفظ جانشان بوده است تا در زمان مناسب دوباره به بیان دستورهای خداوند مشغول شوند. پیامبر اسلام از مکه به مدینه مهاجرت کرد و در غار پنهان شد تا مشرکان مکه او را نکشند. امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف نیز برای حفظ جانش مدتی از دیدگان مردم پنهان شده است تا در زمان مناسب قیام و زمین را پر از عدل و داد کند.
امام جعفر صادق علیه السلام فرمود: حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف پیش از قیام خود مدتی از چشم‌ها پنهان خواهد شد. راوی پرسید: دلیل آن چیست؟ فرمود: برای حفظ جان خود.[4][4]
البته امام چون ولی خدا است، جان خود را برای حفظ دین می‌خواهد. اگر شهادت به حفظ دین کمک کند چون امام حسین علیه السلام قیام می‌کند ولی اگر کشته شدن او نتیجه‌ای برای دین نداشته بلکه بقاء او لازم باشد چون پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم که صلح حدیبیه را پذیرفت جان خود را محفوظ می‌دارد.
3. بیعت نکردن با ستمگران؛
هریک ازپیشوایان ما به دلیل آماده نبودن زمینه برای قیام و نداشتن یاور، در زمانی مجبور به قرارداد ظاهری با ستمگر زمان خود بودند. ولی برای امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف چنین نیست. او مأمور است وقتی می‌آید، قیام کند و زمین را از عدل و داد پر کند.[5][5] و بایستی بر عهده‌اش قراردادی نباشد تا هر لحظه¬ای که شرایط آماده شد، ظهور کند و مجبور به پیمان شکنی نشود.
4. آخرین ذخیره خداوند؛
اگر هریک از پدران امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف به شهادت می‌رسیدند، امامی بود تا جانشین او شود ولی با توجه به اینکه امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف آخرین فرد از پیشوایان معصوم برای هدایت انسانها است اگر در زمانی که شرایط آماده نیست آشکار شود مانند پدرانش به شهادت می‌رسد و زمین از حجت خدا خالی می‌ماند. شیخ مفید می‌نویسد: اگر هریک از پدران او هنگام ظهور به شهادت می‌رسیدند با حکمت الهی علیه السلامخالی نبودن زمین از حجت خدا) منافات نداشت و جانشینی جای او می‌نشست ولی اگر امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف آشکار شود خونش را می‌ریزند و با حکمت خداوند منافات دارد.[6][6]
5. دوران غیبت دوران آزمایش؛
خداوند بندگانش را با وسایل گوناگون می‌آزماید یکی را با مال، دیگری را با بیماری و..... در آیه 155 سوره بقره خداوند انواع امتحان¬ها را این گونه بیان می‌کند «شما را به نوعی از ترس و گرسنگی و زیان مالی و جانی و کمبود محصول، آزمایش می‌کنیم و صبر کنندگان را بشارت بده». یکی از آزمون¬های خداوند نسبت به بندگان پنهان بودن امام زمانشان است. تا افراد در امتحان‌های متفاوت آزموده شوند و در هنگام ظهور بهترین‌ها بروز و ظهور یابند و دیندار واقعی از بی‌دینان جدا شوند.
امام کاظم علیه السلام فرمود: وقتی پنجمین فرزندم غایب شد مواظب دین خود باشید تا هیچکس شما را از آن بیرون نکند برای قائم ما غیبتی خواهد بود که گروهی از پیروان او از دین خود برمی‌گردند، این غیبت آزمایشی است که خداوند با آن بندگانش را امتحان می‌کند.[7][7]
در پایان متذکر می‌شویم؛ چنانکه در برخی روایات آمده وقتی می‌دانیم خداوند حکیم و کارهای او از روی حکمت است علیه السلامو غیبت امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف بنابر دستور پروردگار متعال می‌باشد)، پس اگر دلیل غیبت را هم ندانیم چون کار خدا است، آن را می‌پذیریم.
________________________________________
[1][1] . غیبت نعمانی، ص144، باب10، ح3، کمال الدین، ج2، ص170، باب43، ح8.
[2][2] . علل الشرایع، ج1،ص245، باب179، ح7؛ بحارالانوار، ج52، ص90، باب20، ح3.
[3][3] . علل الشرایع، ج1، ص244، باب179، ح2.
[4][4] . کمال الدین، ج2، ص233، باب48. ح7.
[5][5] . کمال الدین، ج1، ص581، باب29، ح2.
[6][6] . فصول العشره فی الغیبه، فصل9، ص116.
[7][7] . اصول کافی، ج1، ص326، ح2.
| 
